Bazie kotki już pojawiają się na drzewach. Sprawdź, jakie lecznicze właściwości ma wierzba iwa i inne gatunki

Wierzba kojarzy się przede wszystkim z drzewem. Tymczasem może to być także krzew albo nawet krzewinka (czyli wysoki zazwyczaj na około 50 centymetrów krzew). – Bazie kotki, a więc kwiatostany na wierzbie iwa są jednym z najbardziej charakterystycznych oznak wiosny – mówi Jarosław Mikietyński, ogrodnik Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.
Na świecie występuje ponad 350 gatunków wierzb. W Polsce w warunkach naturalnych spotkać można około 30 gatunków wierzby.

Wierzba biała, zwana też wierzbą srebrną, występuje praktycznie na terenie całego kraju. – To jedna z najwyższych wierzb. Ma nawet 30 metrów wysokości. Przeważnie rośnie blisko zbiorników wodnych, np. na brzegach rzek lub jezior oraz w innych miejscach, w których gleba jest wilgotna. Ma rozłożystą koronę i krótki, często pochylony pień oraz lancetowate liście o długości około 8 centymetrów. Młode liście są owłosione z obu stron, a starsze – jedynie od spodu – mówi ogrodnik.

Kora wierzby białej stanowi surowiec zielarski. Salicyna w niej występująca wykazuje właściwości przeciwgorączkowe, bakteriobójcze oraz przeciwzapalne. To z tego względu mikstura zawierająca ją w składzie zalecane są przy przeziębieniu. Jej spożywanie pomaga na bóle głowy, migrenę i nerwobóle, a nawet na dolegliwości reumatyczne, gościec i miażdżycę. Ponadto ułatwia zasypianie. Obecnie kora wierzby białej jest coraz rzadziej wykorzystywana w ziołolecznictwie, bo zostaje wypierana przez aspirynę. Ta ostatnia działa szybciej niż naturalna salicyna.

Wierzba płacząca znana jest jako wierzba nagrobna albo wierzba żałobników. Jest ona uważana za mieszańca wierzby białej, ale w rzeczywistości powstała z chińskiej wierzby płaczącej, w polskich warunkach w ogóle niespotykanej ze względu na niską odporność na zimno. Wierzba płacząca dorasta do 24 metrów wysokości. Ma wąskie, lancetowate liście, najpierw są one owłosione, ale z czasem gubią włoski. Jej giętkie gałęzie skierowane są ku ziemi. Niekiedy osiągają ponad 6 metrów długości.

Wspomniana już wierzba iwa z reguły rośnie do około 20 metrów (drzewo) albo 9 metrów (krzew). Charakteryzuje się małą koroną i pędami zwisającymi do ziemi oraz skośnie zaostrzonymi liśćmi. Preferuje lasy i zarośla. Jej jajowate, puszyste bazie kotki ukazują się przed liśćmi. Kotki, zależnie od pogody, pokazują się już nawet na przełomie lutego i marca. Ten gatunek wierzby również zawiera salicynę, działającą przeciwbólowo i przeciwgorączkowo.

Nazwa drzewa wzięła się od kruchych gałęzi, które odłamują się u nasady. Ten gatunek wierzby dorasta do 20 metrów wysokości. Rozłożysta korona, krótki pień i lancetowate, błyszczące liście są dla niego charakterystyczne. Rośnie najczęściej wzdłuż rzek i w lasach. Wierzba krucha bywa nasadzana przy drogach oraz na wałach przeciwpowodziowych dla ich umocnienia i zabezpieczenia przed osuwaniem ziemi. Wykazuje podobne właściwości lecznicze, jak wierzba biała oraz iwa, bo zawiera salicynę.

Poznaj również: Właściwości zdrowotne i zastosowanie kory różnych roślin

Wierzba purpurowa zwana jest również wierzbą czerwoną. To krzew osiągający maksymalnie 3 metry wysokości. Błyszczące pędy są koloru purpurowego, czerwonego, nawet bordowego. Krzew ma matowe liście, z wierzchu ciemnozielone, a od dołu sinozielone. Rośnie na terenach podmokłych. Wykazuje właściwości lecznicze, jak wyżej wymienione gatunki wierzb. – Wierzba purpurowa, znana również jako wiklina, jest wykorzystywana w wikliniarstwie. Jej łodygi są bardzo elastyczne. Powstają z nich wiklinowe kosze i koszyki – dodaje nasz rozmówca. – Podobnie w wikliniarstwie wykorzystuje się wierzbę białą.

Natomiast wierzba wiciowa, znana jako wierzba energetyczna, jest drzewem albo krzewem osiągającym maksymalnie 10 metrów wysokości. Ma długie gałęzie i krótki pień. Charakteryzują ją wąskie, krótkie liście, owłosione od spodu. Wierzbę wiciową stosuje się do uprawy energetycznej. Charakteryzuje się wyjątkowo szybkim przyrastaniem masy drzewnej oraz wysoką odpornością na upał i mróz. Biomasa może być wykorzystana jako odnawialne, ekologiczne paliwo. Z wierzby energetycznej produkuje się opał, m.in. polana i brykiety.

Jej plantacje znajdują się na terenach, gdzie nie tylko w okresie zimowym, ale też od marca do października gleby są dostatecznie wilgotne. Szacuje się, że przy takich warunkach średnia produktywność wierzby w naszych klimacie w ciągu roku wynosi około 14 ton suchej masy drewna z 1 hektara (różne źródła podają różne szacunki). Gdy ziemia jest zbyt sucha, plony mogą być niższe nawet o połowę.

Według podań ludowych wierzba jest drzewem magicznym, ponieważ przyciąga szczęście, a odpycha zło. Jest pewna legenda o wierzbie, która mówi, że wieki temu żyła piękna kobieta o imieniu Blinda. Co roku rodziła wyjątkowo dużo dzieci. Matka Ziemia, gdy o tym usłyszała, rozgniewała się. To ona chciała być uznawana za najbardziej płodną i najbardziej dzietną matkę. Zemściła się na Blindzie. Gdy ta spacerowała nad rzeką, dziwnym trafem zaplątała się w gałęzie. Nie mogła się wyswobodzić. Wrosła w to miejsce. Blinda nie umarła, lecz przemieniła się w wierzbę. Do dzisiaj wierzby najczęściej spotykane są właśnie na podmokłych terenach. Wierzba nadal jest symbolem budzącego się życia i drzewem płodności.